„Wpływ głośnego czytania na rozwój mowy dziecka”
„ Czytanie książek to najpiękniejsza zabawa jaką sobie ludzkość wymyśliła”
Wisława Szymborska
Wszyscy chcemy, aby nasze dzieci wyrosły na mądrych, dobrych i szczęśliwych ludzi. Jest na to sposób. Czytajmy dzieciom! Wiele dorosłych ludzi choć umie czytać, nie czyta Dlaczego? Ponieważ nawyk i potrzeba czytania książek muszą powstać w dzieciństwie. Czytanie książek jest jedną z pierwszych inwestycji w rozwój dzieci.
Wprowadzenie
Jest wiele czynników wpływających na rozwój mowy dzieci, ale jednym z głównych jest głośne czytanie. Czytanie na głos już niemowlęciu stymuluje rozwój jego mózgu. Zanim małe dziecko nauczy się mówić – najpierw uczy się rozumieć mowę, czyli tworzy tzw. słownik bierny. Nauka mowy rozpoczyna się od momentu kiedy niemowlę zaczyna być otaczane mową. Kiedy dziecko przychodzi na świat zna już dobrze głosy rodziców, kojarzy też dźwięki, które słyszał w łonie u mamy, także słowa czytane w formie bajek ,wierszyków- wszystkie te dźwięki zaczyna gromadzić jako słownik bierny, który jest niezwykle ważny dla rozwoju mowy.
W dzisiejszych czasach nieustannego pośpiechu rodzice pochłonięci pracą zawodową mają coraz mniej czasu dla swoich dzieci, mniej z nimi rozmawiają i mało czytają. Często kontakt z „żywym słowem”, a także rozmowa z najbliższymi zastępowana jest przez telewizję i komputer, w których zamiast języka dominującą rolę odgrywa obraz, a nie język. Niekontrolowany dostęp dzieci do korzystania z mediów wizualnych niesie za sobą negatywne skutki: powoduje wady wzroku, brak umiejętności językowych, nieumiejętność myślenia, zanik wyobraźni, trudności z koncentracją, niecierpliwość, osłabienie wrażliwości, ograniczenie kontaktów z członkami rodziny i rówieśnikami, obniżenie umiejętności społecznych.
Dlaczego warto czytać głośno dziecku?
Codzienne głośne czytanie przez dorosłego jest niezwykle skutecznym sposobem zbudowania bogatego zasobu słów, nauczenia poprawnej gramatyki i składni, a także doskonalenia mowy i poznanie poprawnej wymowy. Odpowiednie czytanie uczy prawidłowego posługiwania się akcentem, rytmem, rymem.
W późniejszym wieku uczy prawidłowej budowy zdań, rozwija umiejętność wypowiadania się, zadawania pytań oraz opisywania otaczającej go rzeczywistości za pomocą zgromadzonych słów. Musimy jednak pamiętać, że bardzo ważne jest, w jaki sposób czytamy dziecku. Monotonne, bez emocji, niewyraźne – spowoduje, że dziecko szybko się znudzi i nie skupi uwagi na dłużej. Ważne jest żeby zaangażować się w proces czytelniczy i postarać się wczuć w przekazywaną treść. Czytanie dziecku to także najskuteczniejszy sposób wychowania człowieka z wyobraźnią, samodzielnie myślącego i mądrego, który będzie umiał sobie radzić ze zmianami w życiu.
Codzienne głośne czytanie dziecku wykształca potrzebę obcowania z książką, by w przyszłości czytanie stało się przyjemnością. Początkowo książka w rękach dziecka jest tylko zabawką – przedmiotem manipulacyjnej zabawy. Dopiero rodzice mogą zainteresować dziecko treścią książki. Początkowo bardziej opowiadamy treść książki, oglądamy obrazki, wskazujemy postacie, naśladujemy odgłosy. Stopniowo koncentracja dziecka rozwija się i z coraz większym zainteresowaniem słucha i aktywnie uczestniczy w czytaniu z rodzicami. Celem głośnego czytania jest także wspieranie i rozwój zainteresowań czytelniczych wśród dzieci, zainteresowanie nauką czytania oraz kształtowanie relacji rodzic-dziecko. A jak czytanie dziecku wpływa na rozwój mowy? Wzbogaca zasób słów mowy biernej (rozumienie) i czynnej (mowa), poszerza wiedzę o świecie, ćwiczy koncentrację i pamięć.
Zalety głośnego czytania dzieciom w wieku przedszkolnym
Wiek przedszkolny to szczególny okres budowania u dzieci trwałych nawyków, kształtowania procesów uczuciowych i umysłowych. Czas ten rodzice i nauczyciele mogą poświęcić zarówno na organizowanie wspólnych zabaw jak i na czytanie bajek, baśni, opowiadań. Czytanie na głos dziecku wpływa na rozwój jego mózgu oraz wpływa na tworzenie trwałych skojarzeń czytania z poczuciem bezpieczeństwa, więzi, przyjemności.
Czytanie dzieciom przez rodziców na głos:
- zaspokaja ich potrzeby w sferze emocjonalnej;
- tworzy silną więź pomiędzy rodzicem i dzieckiem;
- wpływa na poczucie własnej wartości;
- wzbogaca słownik dziecka;
- rozwija wyobraźnię;
- uczy myślenia: logicznego, przyczynowo- skutkowego, krytycznego i refleksyjnego;
- poszerza wiedzę ogólną i rozwija zainteresowania;
- rozwija zainteresowanie czytaniem
Co powinniśmy czytać ?
- Czytając dzieciom zawsze zarówno nauczyciele jak i rodzice powinni pamiętać o odpowiednim doborze książek, opowiadań, bajek, baśni. Przedszkolaków z pewnością zainteresują niezbyt długie utwory, pochodzące z różnych dziedzin. Należy jednak pamiętać by ich treść nie była zbyt skomplikowana i powinna mieć najwyżej kliku bohaterów. Często czytane dzieciom przez nas utwory nie są adekwatne do ich wieku wówczas nadmiar treści powoduje u nich znudzenie i niechęć do czytania. Dlatego powinniśmy wybierać odpowiednie pozycje książek, opowiadań. Dobrze dobrana literatura dziecięca wywołuje u dziecka zaciekawienie i chęci utrwalania jej treści. Wartościowa i piękna książka to taka, która uczy najmłodszych jak odróżniać dobro od zła. Zawiera odpowiednie wzorce zachowań i postaw, które przedstawiają takie cechy jak: przyjaźń, odwaga, tolerancja.
- Książki, bajki , opowiadania, których często głównymi bohaterami są misie inne zwierzęta pokazują najważniejsze wartości, które towarzyszą nam w życiu. Zazwyczaj przedstawiają ciekawe przygody, dlatego stanowią lektury warte polecenia.
Wystarczy 20 minut codziennego głośnego czytania w miłej atmosferze, by powstało u dziecka trwałe skojarzenie czytania z radością. W głośnym czytaniu nie tylko chodzi o kolejną książkę, ale przede wszystkim o bycie z dzieckiem. Jest to czas na rozmowy, przytulanie.
Bibliografia
• Chorkawa M.; Wpływ czytania na rozwój intelektualny dzieci i młodzieży czyli Dlaczego
trzeba czytać dzieciom; Gorzów Wielkopolski; 2014
• Dziurlikowska K., Czy warto czytać książki w epoce Internetu?, „Nowa Szkoła” 2001, nr 2
• Grabowska D.; Wpływ czytania na rozwój dzieci i młodzieży; Sulejówek; 2015
• Papuzińska J.; Dziecięce spotkania z literaturą, Warszawa; 2007
opracowała: mgr Elżbieta Gil
