Aktywność fizyczna w rozwoju dzieci

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA w rozwoju dzieci

     Opracowanie: mgr Monika Zelek

Świat ciągle pędzi do przodu, a tym światem jesteśmy my sami. Brakuje nam czasu, żyjemy w pośpiechu. A kiedy znajdziemy już chwilę na odpoczynek, to spędzamy go przed telewizorem, tabletem, komputerem czy telefonem. W tym wszystkim uczestniczą nasze dzieci, biorąc z nas przykład. Coraz rzadziej wspólny czas spędzamy aktywnie, często tłumacząc się zmęczeniem, wolimy usiąść, pooglądać wspólnie bajkę czy film. Z naturalnego rozwoju człowieka wynika aktywności, przede wszystkim ta dziecięca, najważniejsza w pierwszych latach życia. Jest ona spontaniczna, będąca efektem naturalnej potrzeby ruchu, poznawania otaczającego świata. Dziecko jest tak ciekawe świata, wszędzie chce zaglądnąć, usłyszeć, dotknąć dlatego biega, skacze, wspina się dzięki temu jest w ciągłym ruchu, który tak ważny jest dla jego rozwoju. Podstawą treningu zdrowotnego i treningu dla dzieci są wysiłki o charakterze wytrzymałościowym. Założeniem treningu wytrzymałości jest utrzymywanie odpowiedniego rytmu i częstotliwości zajęć, niezbyt intensywnie, ale długotrwale. Nadają się do tego biegi, marsze, marszobiegi, jazda rowerem, pływanie, ćwiczenia przy muzyce oraz gry zespołowe. Nie spełniają natomiast warunku wytrzymałości wysiłki intensywne krótkotrwałe (sprinty, skoki, rzuty), a także statyczne (dźwigania, zwisy) i figury gimnastyczne. Zalecany czas ćwiczeń wytrzymałościowych dla wieku 4–6 lat wynosi 20–30 minut przy realizacji zajęć w formie zabawowej. Korzystne są wysiłki dynamiczne, cykliczne (jak obszerne ruchy kończyn lub ruchy naprzemienne wykonywane w odpowiednim dość szybkim tempie).

Według Światowej Organizacji Zdrowia regularna aktywność fizyczna jest kluczowym czynnikiem ochronnym w zapobieganiu i leczeniu chorób niezakaźnych (NCD), takich jak choroby układu krążenia, cukrzyca typu 2 i szereg nowotworów. Aktywność fizyczna jest również korzystna dla zdrowia psychicznego, w tym zapobiega osłabieniu funkcji poznawczych oraz objawom depresji i lęku; jak również może przyczynić się do utrzymania zdrowej wagi i ogólnego dobrego samopoczucia. U dzieci i młodzieży, aktywność fizyczna przynosi korzyści w postaci następujących efektów dla zdrowia: poprawa sprawności fizycznej (wydolność krążeniowo-oddechowa i kondycja mięśni), zdrowia kardiometabolicznego (ciśnienie krwi, dyslipidemia i insulinooporność), zdrowia kości, funkcji poznawczych (wyniki w nauce, funkcje wykonawcze), zdrowia psychicznego (zmniejsza objawy depresji); i mniejsza otyłość.

Zaleca się:

• Dzieci i młodzież (5-17 lat) powinny w ciągu tygodnia średnio przez co najmniej 60 minut dziennie wykonywać ćwiczenia o umiarkowanej lub dużej intensywności, głównie aerobowy wysiłek fizyczny.                                                           
• Ćwiczenia aerobowe o dużej intensywności, a także te, które wzmacniają mięśnie i kości, należy wykonywać przez co najmniej 3 dni w tygodniu.
• Dzieci i młodzież powinny ograniczać czas spędzany w pozycji siedzącej, szczególnie czas spędzany przed ekranem w celach rekreacyjnych.

REGUŁA POSTĘPOWANIA :

• Podejmowanie jakiejkolwiek aktywności fizycznej jest lepsze niż jej brak.
• Nawet jeśli dzieci i młodzież nie spełniają zaleceń, każda aktywność fizyczna będzie korzystna dla ich zdrowia.
• Dzieci i młodzież powinny zacząć od podejmowania niewielkich ilości aktywności fizycznej, a następnie wraz z czasem stopniowo zwiększać jej częstość, intensywność i czas trwania.
• Ważne jest, aby zapewnić wszystkim dzieciom i młodzieży bezpieczne i równe możliwości oraz zachętę do uczestnictwa w formach aktywności fizycznej, które są przyjemne, różnorodne i dostosowane do ich wieku i umiejętności.

OMÓWIENIE PRZEDSTAWIONYCH ZALECEŃ:

• Codzienny ruch w połączeniu ze zdrową dietą pomaga zwiększyć sprawność fizyczną, utrzymać prawidłową masę ciała, zwiększyć poziom energii, poprawić samopoczucie, zredukować stres, obniżyć ryzyko wystąpienia wielu chorób. Zaleca się, by dzieci w wieku 5-17 lat przeznaczały na aktywność fizyczną co najmniej 60 minut dziennie.
• Staraj się zachęcać dziecko do podejmowania różnorodnych form aktywności, pamiętając, że ćwiczenia powinny sprawiać przyjemność, a jakakolwiek forma ruchu jest lepsza niż jej brak. Rekomendowane są ćwiczenia aerobowe o umiarkowanej intensywności, dostosowane do wieku i możliwości fizycznych dziecka. Warto ruch wkomponować naturalnie w plan dnia – np. 20 minut gry w piłkę w szkole, 30 minut spaceru i 10 minut aerobiku zapewni dziecku zalecaną, zrównoważoną dobową aktywność. 3 razy w tygodniu zachęć dziecko do intensywniejszego, wzmacniającego mięśnie i kości treningu.
• Należy dążyć do ograniczania czasu spędzanego w pozycji siedzącej, przede wszystkim w celach rekreacyjnych przed ekranami urządzeń elektronicznych. Siedzący tryb życia i niski poziom aktywności fizycznej zwiększają ryzyko rozwoju otyłości i wad postawy, pogarszają ogólną sprawność ruchową, wpływają na obniżenie samopoczucia i jakości snu.
• Regularny ruch przynosi szereg korzyści także dzieciom z niepełnosprawnością. Jeżeli nie jesteś pewien jaki rodzaj treningu będzie najlepszy dla dziecka, dobierz ćwiczenia ze specjalistą.
• Zadbaj o bezpieczeństwo – odpowiedni strój do ćwiczeń (przewiewne ubranie, sportowe obuwie, ochraniacze, kask na głowę w przypadku niektórych aktywności), regularne nawadnianie organizmu, zbilansowaną dietę oraz rozgrzewkę przed zwiększonym wysiłkiem. Jeśli na skutek ćwiczeń wystąpią niepokojące objawy, przerwij trening i skonsultuj się z lekarzem. [3]

Każdy  z nas pragnie aby nasze dziecko było zdrowe. Dlatego zacznijmy od najprostszych rzeczy, pozwalajmy dzieciom na aktywne spędzanie czasu, nie tylko w domu ale przede wszystkim na świeżym powietrzu. Natura sama wyzwoli w dzieciach upragniony ruch. Nie bójmy się pogody – deszcz i śnieg to też dobry czas na zabawę wśród przyrody. Dzieci z radością będą w kaloszach skakały po kałużach, trzymając parasol w ręku. Co za tym idzie, poprzez dziecięcą radość wytwarzają się pozytywne emocje. Dzięki takiej zabawie pozbywamy się złych uczuć, zapominając o trudach dnia codziennego. Nie potrzebujemy drogich i skomplikowanych sprzętów, a jedynie chęć aktywnego spędzenia czasu, na świeżym powietrzu.

Drodzy dorośli, a może czasami warto samemu przypomnieć sobie jak to było się dzieckiem i wraz z własną pociechą założyć kalosze w pochmurny dzień… 😊

Źródło:

1. Żywienie i aktywność fizyczna dzieci w wieku przedszkolnym, Poradnik dla rodziców.
2. WYTYCZNE WHO DOTYCZĄCE AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ I SIEDZĄCEGO TRYBU ŻYCIA, : WHO guidelines on physical activity and sedentary behaviour: at a glance. Numer dokumentu: WHO/EURO:2021-12040-40953-58211
3. https://www.wsd.org.pl/wp-content/uploads/2023/09/Zalecenia-aktywnosc-fizyczna.pdf